Από το σύμπτωμα στην διάγνωση

Συχνά δέχομαι μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας με αίτημα να διαγνώσω από τι πάσχει ο ασθενής με βάση τα αναφερόμενα συμπτώματα. Όμως είναι αδύνατον να γίνει ιατρική διάγνωση χωρίς να έχει εξεταστεί ο πάσχων! Γι' αυτό και κάτι τέτοιο αποτελεί παράβαση του 'Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας'. Μέσω διαδικτύου μπορούν να χορηγηθούν μόνο γενικές πληροφορίες (εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα) που αφορούν παθήσεις που έχουν ήδη διαγνωστεί. Αυτό γιατί ένα σύμπτωμα (π.χ. ζάλη, αδυναμία, αιμωδίες, άλγη) μπορεί να είναι κοινό σε δεκάδες διαφορετικές παθήσεις. 
Ακόμη, το κάθε νόσημα εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ασθενή. Δεν υπάρχουν κανόνες που να ισχύουν για όλους. Γι' αυτό το λόγο είναι καθοριστική η ιατρική εξέταση από κοντά  και όχι η απλή διάγνωση μιας νόσου.

Έτσι αποφάσισα την δημοσίευση σειράς άρθρων με θέμα τα πιο συχνά συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς και τις συνήθεις αιτίες τους. Αν παρουσιάζετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να σας εξετάσει γιατρός ώστε να διαπιστώσει την ακριβή αιτία και να σας δώσει την ανάλογη θεραπεία.

-Διαταραχές της αισθητικότητας (άλγη, αιμωδίες, δυσαισθησίες)

http://neyrologia.blogspot.gr/2012/12/blog-post.html

http://neyrologia.blogspot.gr/2008/12/blog-post_16.html
-Κόπωση, αδυναμία     

http://neyrologia.blogspot.gr/2010/02/blog-post_4143.html

-Κεφαλαλγία, ημικρανία                     

http://neyrologia.blogspot.gr/2007/10/blog-post.html

http://neyrologia.blogspot.gr/2008/12/blog-post.html

-Διαταραχές βάδισης    

http://neyrologia.blogspot.gr/2007/10/blog-post_31.html
-Ίλιγγος, ζάλη, σκοτοδίνη       

http://neyrologia.blogspot.gr/2012/11/blog-post.html
-Τρόμος (τρέμουλο)
http://neyrologia.blogspot.gr/2008/11/parkinson.html

Διαταραχές της αισθητικότητας (άλγη, αιμωδίες, παραισθησίες)

Θα πρέπει πρώτα να διευκρινίσουμε τους απαραίτητους όρους:

Κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ): ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός (ΝΜ)

Περιφερικό νευρικό σύστημα (ΠΝΣ): οι ρίζες του ΝΜ και τα περιφερικά νεύρα

Άλγος (πόνος): το άλγος αιτιολογίας ΠΝΣ συχνότερα παραγράφεται σαν καυστικό (καυσαλγία), ενώ μπορεί να είναι και διαξιφιστικό ενίοτε μικρής διάρκειας, αλλά επαναλαμβανόμενο. Το κεντρικό άλγος (του ΚΝΣ) μπορεί να έχει διάφορους χαρακτήρες από απλό «βάρος» ή «πίεση» έως υπερβολική αντίδραση σε ήπια ερεθίσματα (υπεραλγησία).

Αιμωδία (μούδιασμα): η αιμωδία συχνά συνοδεύει παθήσεις του νευρικού συστήματος, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε κυκλοφορικές διαταραχές.

Παραισθησίες: παράδοξο αίσθημα που δεν οφείλεται σε εξωτερικό ερέθισμα. Οι δυσαισθησίες είναι: μυρμηγκιάσματα, αίσθηση βάρους ή πίεσης, τσιμπήματα ή βελονιάσματα κα. Σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για κνησμό (φαγούρα) δερματολογικής αιτιολογίας.

Συχνά όλα τα ανωτέρω συμπτώματα συνυπάρχουν. Για να εντοπιστεί η αιτία τους ο γιατρός θα πρέπει με μια προσεκτική κλινική εξέταση να εντοπίσει την κατανομή τους. Δηλαδή, ανάλογα με την περιοχή του σώματος στην οποία εμφανίζονται τα συμπτώματα, καθορίζεται αν η βλάβη αφορά το ΚΝΣ ή το ΠΝΣ.

Βλάβες του ΚΝΣ

Εγκέφαλος Η συμπτωματολογία εμφανίζεται, συνήθως, στην μια πλευρά του σώματος. Μπορεί να αφορά μόνο ένα χέρι, ένα πόδι ή και τα δύο με ή χωρίς συμμετοχή του προσώπου.

Τα αίτια είναι όγκοι, σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ), αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ), εγκεφαλίτιδες κα.

Νωτιαίος μυελός Η συμπτωματολογία αφορά δερματοτόμια δηλ. περιοχές του δέρματος που νευρώνονται  από συγκεκριμένες περιοχές ή μυελοτόμια του ΝΜ (πχ αυχενικό 3, θωρακικό 2 κτλ). Οι περιοχές αυτές, στον κορμό του σώματος, έχουν ζωνιαία  (σαν ζώνη) κατανομή.

Τα αίτια είναι όγκοι, ΣΚΠ, νόσος Devic, ΑΕΕ, συριγγομυελία κα.

Βλάβες του ΠΝΣ

Ρίζες Η συμπτωματολογία έχει ριζιτική κατανομή δηλ. αφορά περιοχές του σώματος που νευρώνονται από την πάσχουσα ρίζα. Η συχνότερη αιτία είναι η δισκοπάθεια και ακόμη ο έρπης ζωστήρας, τα τραύματα, οι όγκοι κα.

Περιφερικά νεύρα Η συμπτωματολογία έχει κατανομή ανάλογα με την περιοχή που καταλήγει το πάσχων νεύρο. Αν πάσχει μόνο ένα νεύρο, μιλάμε για μονονευρίτιδα. Αν πάσχουν περισσότερα από ένα νεύρα, τότε μιλάμε για πολυνευρίτιδα. Αν πάσχει το σύνολο των νεύρων μιας ανατομικής περιοχής μιλάμε για πολυνευροπάθεια.

Οι συχνότερες μονονευρίτιδες είναι οφείλονται στα λεγόμενα σύνδρομα παγίδευσης. Κάποιο νεύρο δηλ. «πιέζεται» σε κάποια περιοχή του σώματος. Συχνοί είναι και οι τραυματισμοί. Τα συχνότερα σ. παγίδευσης, στα άνω άκρα, είναι το σ. καρπιαίου σωλήνα και η ωλένια νευρίτιδα. Στα κάτω άκρα συχνό είναι το σ. ταρσιαίου σωλήνα.

Οι πολυνευρίτιδες εμφανίζονται συχνότερα σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη και στο σ. πολλαπλής παγίδευσης νεύρων. Φυσικά, πολυνευρίτιδα ή μονονευρίτιδα μπορεί να είναι το επακόλουθο τραυματικής βλάβης.

Οι πολυνευροπάθειες εμφανίζονται συχνότερα σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη και άλλες ενδοκρινοπάθειες όπως δυσθυροειδισμός, σε ρευματικές παθήσεις και σε τοξικά αίτια.

Επίλογος

Σε όλα τα ανωτέρω συμπτώματα μπορεί να συνυπάρχουν κινητικές διαταραχές (μυϊκή αδυναμία, ασυνέργεια κινήσεων κα).

Για την σωστή διάγνωση της παθολογίας του ασθενούς είναι απαραίτητη η κλινική εξέταση και ενδεχομένως άλλες εξετάσεις όπως νευροφυσιολογικός έλεγχος (ηλεκτρομυογράφημα και ταχύτητες αγωγής νεύρων), απεικονιστικές εξετάσεις (μαγνητική ή αξονική τομογραφία) κα.

Ίλιγγος, ζάλη, σκοτοδίνη

Συχνά οι ασθενείς συγχέουν τους όρους αυτούς και τους χρησιμοποιούν σαν συνώνυμα όταν θέλουν να περιγράψουν την κατάσταση της υγείας τους. Θα πρέπει λοιπόν να τους διαχωρίσουμε και να εξηγήσουμε τι σημαίνουν.

Ίλιγγος

Πρόκειται για διαταραχή ή απώλεια της ισορροπίας του σώματος. Ο ασθενής αισθάνεται ότι το περιβάλλον περιστρέφεται γύρω του ή ότι εκείνος περιστρέφεται σε σχέση με το περιβάλλον. Είναι συχνές οι πτώσεις στο έδαφος αν ο ασθενής προσπαθήσει να ορθοστατήσει ή να περπατήσει. Σε ηπιότερες περιπτώσεις περπατά με κακή ισορροπία (αστάθεια βάδισης).

Ο ίλιγγος διαχωρίζεται σε περιφερικής και κεντρικής αιτιολογίας. Ο περιφερικός ίλιγγος οφείλεται σε ΩΡΛ (ωτορινιλαριγγολογικές) διαταραχές όπως:  λαβυρινθίτιδα (ιογενούς αιτιολογίας, ίλιγγος θέσεως κα) και σύνδρομο Menier. Ακόμη, έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς να εκλύονται επεισόδια περιφερικού ιλίγγου σε περιόδους έντονου στρες και άγχους.  Έχει σαν χαρακτηριστικό να επιδεινώνεται με κινήσεις της κεφαλής.  

Ο κεντρικός ίλιγγος οφείλεται σε νευρολογικά αίτια όπως:  κακοήθεις ή καλοήθεις (πχ νευρίνωμα του ακουστικού νεύρου) όγκοι, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Ακόμη μπορεί να οφείλεται σε επιληπτική διαταραχή. Συνήθως δεν επιδεινώνεται με κινήσεις της κεφαλής.

Ακόμη, μπορεί να οφείλεται σε φάρμακα και τοξικές ουσίες (αλκοόλ, ναρκωτικά κα).

Ζάλη

Είναι ένα γενικό και συνήθως ακαθόριστο αίσθημα διαταραχής της ισορροπίας. Η ζάλη δεν οδηγεί σε πτώσεις στο έδαφος, αλλά μπορεί να διαπιστωθεί αστάθεια βάδισης και «διεύρυνση της βάσης στήριξης» (ο ασθενής όταν βαδίζει ανοίγει τα πόδια στο πλάι ώστε να στηρίζεται καλύτερα). Μπορεί να συνοδεύεται από αδυναμία συγκέντρωσης (ο ασθενείς δυσκολεύεται να σκεφτεί).

Τα αίτια και σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να είναι περιφερικά και κεντρικά. Στα περιφερικά αίτια μπορεί να καταταχθεί ένας ήπιος ίλιγγος ή άλλες παθήσεις του ωτός και το «αυχενικό σύνδρομο» (προκαλεί ακαθόριστο αίσθημα ζάλης).

Τα κεντρικά αίτια είναι καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, λευκοεγκεφαλοπάθεια, υδροκέφαλος, νόσος Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, φάρμακα και τοξικές ουσίες (αλκοόλ, ναρκωτικά κα), ημικρανία, ψυχογενή (συχνά η ζάλη είναι εκδήλωση σωματοποίησης του άγχους).

Σκοτοδίνη

Πρόκειται για αίσθημα διαταραχής της ισορροπίας που συνοδεύεται από διαταραχές της όρασης (συνήθως θάμβος (θάμπωμα) οράσεως). Συνήθως διαρκεί δευτερόλεπτα, αλλά μπορεί να ακολουθηθεί από απώλεια συνείδησης και πτώση στο έδαφος. Τα αίτια μπορεί να είναι καρδιοκυκλοφοριακά ή νευρολογικά.

Τα καρδιοκυκλοφοριακά αίτια συνήθως είναι υπόταση, καρδιακή αρρυθμία ή άλλη καρδιολογική διαταραχή, στένωση καρωτίδας, αναιμία κα.

Τα νευρολογικά αίτια είναι επιληπτική διαταραχή, δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος (vagotonic attacks), αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κα.